متن، جدول یا نمودار؟

سخن سردبیر   editorial   مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان   دوره دوازدهم، بهمن 1392، 872-871    متن، جدول یا نمودار؟           text, table or diagram?     محسن رضائیان [1]   m. rezaeian نویسندگان مقالات علمی در بخش یافته ها مبادرت به گزارش نتایج مطالعه علمی خود در قالب متن، جدول و یا نمودار می نمایند. اگرچه به نظر می رسد که نگارش بخش یافته ها ساده می باشد، اما همواره گزینش این نکته که چه یافته هایی در قالب متن ارائه گردد و چه یافته هایی در قالب نمودار، امری ساده نمی باشد. در این سخن سردبیری سعی می شود تا با ارائه چند دستورالعمل ساده به تصمیم گیری در خصوص این امر مهم کمک گردد. اصولاً یافته هایی را که می توان در قالب یک جمله ساده مطرح کرد، نیازی به گزارش در قالب جدول یا نمودار ندارند. به عبارت دیگر، جدول و یا نمودار را باید برای حجم وسیعتری از داده ها استفاده کرد. همچنین، توصیه شده است که در متن مقالات علمی، از ارائه جداول یک بعدی نیز خودداری گردد. ساده ترین جدولی که در این مقالات ارائه می گردد باید حداقل دارای دو سطر و دو ستون مرتبط با هم باشد ] 1 [ . اصولاً، جداول با ارائه دقیق یافته ها به نویسندگان کمک می کنند که جزئیات یافته های خود را با خوانندگان خود در میان بگذارند. نویسندگان می توانند حجم نسبتاً وسیعی از داده های خود را در قالب جداول منظم به دقت طراحی شده به نمایش بگذارند. منتهی جداول در مقایسه با نمودارها، در نشان دادن روندها، الگوها و موقعیت داده های دورافتاده موفقیت چندانی ندارند. بنابراین، وقتی که نویسندگان دارای الگوی جالبی در یافته های خود بوده و یا تمایل دارند که خوانندگانشان به روندها نظر افکنده ویا موقعیت داده های دورافتاده را بهتر درک کنند، ضروری است که از نمودارها استفاده نمایند. با این وجود، نقطه ضعف نمودارها این است که آن ها نمی توانند مانند جداول، داده ها را با دقت و با ذکر جزئیات نشان دهند ] 2 [ . نکته مهم دیگر این است که اگر نویسندگان از جداول و یا نمودار استفاده می کنند نباید تمام جزئیات آن را در متن تکرار نمایند، بلکه برعکس، باید در متن فقط به مهمترین نکات هر جدول ویا نمودار اشاره کرده و اجازه دهند که خوانندگان، خود پیام جدول و یا نمودار را به درستی درک و تفسیر نمایند. برای دستیابی به این امر، آن ها باید جداول ونمودارهای خود را منطبق با اصول صحیح طراحی نموده و دقت نمایند که در صورت کاربرد هرگونه علایم مخفف، در زیرنویس جدول و یا نمودار، آن علایم را توضیح دهند. آن ها همچنین، باید در متن مقاله و در جای مناسب خود به جدول یا نمودار مورد نظرشان ارجاع دهند ] 3 [ . بالاخره، ذکر این نکته نیز ضروری است که عناوین جداول باید در بالای آن ها و عناوین نمودارها، در زیر آن ها قید گردد. همچنین، استفاده از دو ابزار بصری، یعنی هم جدول و هم نمودار برای نشان دادن تنها یک یافته علمی، عملی نابجاست که باید از آن پرهیز نمود ] 3-2 [ .   references [1] durbin cg jr. effective use of tables and figures in abstracts, presentations, and papers . respir care. 2004 49(10): 1233-7 . [2] johnson c, green b. submitting manuscripts to biomedical journals: common errors and helpful solutions. j manipulative physiol ther. 2009 32(1): 1-12. [3] rezaeian, m. step by step article writing: a practical guide. arak: nevisandeh publications. 2010. [farsi] [1] - استاد گروه آموزشی پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان تلفن: 5234003-0391، دورنگار: 5225209-0391، پست الکترونیکی: [email protected]